Nơi giao hòa

1. Tại An Phụ, Kinh Môn, Hải Dương (cũ), Duy Anh - một kiến trúc sư trẻ say mê nét cổ kính, lặng lẽ vuốt ve từng thớ gốm Chu Đậu nung dở trong xưởng của ông nội. Mùi đất nung, mùi men sứ quyện trong không khí tĩnh lặng. Anh ngước nhìn ra cánh đồng lúa xanh mướt trải dài đến chân đê, nơi dòng Kinh Thầy uốn lượn lấp lánh như dải lụa bạc.

Cùng lúc đó, tại thành phố cảng, Minh Thy - cô hướng dẫn viên du lịch năng động, đang hào hứng kể cho đoàn khách nghe về Cảng Hải Phòng sầm uất, nơi những con tàu khổng lồ như linh hồn của thành phố, mang hơi thở của biển cả và sự phóng khoáng. Nụ cười rạng rỡ thường trực trên môi cô, đôi mắt lấp lánh niềm tin vào một tương lai mở rộng, rực rỡ hơn cho quê hương.

Một ngày cuối tuần, Minh Thy dẫn đoàn khách đặc biệt, những kiến trúc sư muốn tìm hiểu về kiến trúc đình chùa cổ miền Bắc, đến Côn Sơn – Kiếp Bạc (vùng đất Chí Linh, Hải Dương cũ). Duy Anh, với vai trò tình nguyện viên hướng dẫn, đón tiếp họ.

- Chào anh, tôi là Minh Thy, hướng dẫn viên đoàn này - cô đưa tay ra, nụ cười tươi rói như nắng hạ.

Duy Anh hơi khựng lại. Anh quen với những ánh mắt trầm lắng, e dè hơn.

- Chào cô, tôi là Duy Anh. Rất hân hạnh - anh đáp lời, giọng trầm ấm, nhưng ánh mắt vẫn dò xét.

Suốt buổi, Duy Anh say sưa kể về những mái ngói rêu phong, những đường nét chạm khắc tinh xảo mang dấu ấn thời gian, về chiều sâu tâm linh của Côn Sơn. Minh Thy thì khen ngợi sự bề thế, quy mô của khu di tích và không quên "quảng bá" thêm những địa danh nổi tiếng của Hải Phòng.

Duy Anh ấn tượng với nhiệt huyết, sự phóng khoáng của cô gái cảng biển. Còn Minh Thy, cô thấy ở Duy Anh một sự điềm tĩnh, sâu sắc, khác hẳn những người cô vẫn quen.

*

Thời gian vội vã lướt qua, và rồi ngày 1 tháng 7 năm 2025 cũng đến, mang theo một làn gió lạ thổi qua hai mảnh đất vốn đã quá đỗi thân thuộc. Trên sóng truyền hình, những bản tin liên tục cập nhật về sự kiện sáp nhập, những bài hát ca ngợi sự đoàn kết, hòa hợp vang lên, đôi khi át cả tiếng còi tàu từ xa vọng lại hay tiếng xe cộ rộn ràng trên phố.

Tại ngôi làng cổ kính ở An Phụ, Duy Anh vẫn miệt mài bên những bản vẽ phục dựng ngôi đình cổ, nơi anh tin rằng đang lưu giữ trọn vẹn linh hồn trầm mặc của Hải Dương. Bàn tay anh lướt nhẹ trên từng đường nét hoa văn chạm khắc đã mờ phai theo năm tháng. Càng dấn sâu vào dự án, anh càng nhận ra sự cần thiết của một cái nhìn đa chiều, vượt ra khỏi giới hạn của những kiến trúc thuần Việt. Anh muốn tìm hiểu về kiến trúc Pháp cổ ở Hải Phòng, những công trình đã từng là biểu tượng của một thành phố cảng phồn vinh, để cảm nhận sự giao thoa văn hóa độc đáo ấy. Anh nghĩ, có lẽ trong sự pha trộn của Đông – Tây, của cổ kính – hiện đại, sẽ có một ngôn ngữ kiến trúc mới, đại diện cho “tỉnh mới” này.

Cùng lúc đó, tại Hải Phòng, Minh Thy đang tràn đầy nhiệt huyết với kế hoạch tour du lịch “Dòng chảy Di sản” của mình. Cô muốn vẽ một con đường mới cho khách du lịch, không chỉ là biển xanh, cát trắng hay những con phố sôi động, mà còn là chiều sâu của văn hóa, của những làng nghề truyền thống lâu đời ở Hải Dương (cũ), đặc biệt là gốm Chu Đậu – nét tinh hoa của đất Việt. Cô tin rằng, sự kết hợp này sẽ tạo nên một trải nghiệm độc đáo, khác biệt.

Bất ngờ, một email với tiêu đề “Lời mời hợp tác” từ công ty du lịch của Minh Thy đến Duy Anh. Anh ngần ngừ. Có chút gì đó trong anh vẫn e ngại sự “ồn ào” của người Hải Phòng, lo sợ những giá trị truyền thống sẽ bị lu mờ. Nhưng rồi, sự tò mò và khát khao bảo tồn di sản đã thắng thế. Anh muốn chính mắt mình thấy, chính tai mình nghe, liệu hai mảnh ghép này có thực sự hòa hợp, hay chỉ là sự chắp vá miễn cưỡng. Anh nhấn nút “Đồng ý”.

Họ bắt đầu những chuyến đi chung.

2. Lần đầu tiên, Duy Anh đặt chân sâu vào những con ngõ nhỏ của Hải Phòng mới, không phải trên đường lớn tấp nập. Minh Thy dẫn anh len lỏi qua từng con hẻm ngoằn ngoèo, nơi những bức tường cũ kỹ nhuốm màu thời gian như đang thầm kể chuyện về một thời vàng son của thương cảng. Mùi cà phê rang xay thơm lừng quyện với tiếng rao hàng của bà lão bán bánh mì que. Duy Anh bất ngờ khi thấy Minh Thy, người anh tưởng chừng chỉ yêu sự sôi động, lại say mê lắng nghe câu chuyện về những người phụ nữ Hải Phòng kiên cường, tảo tần, về những khu phố cổ trầm mặc ẩn mình sau vẻ phồn hoa đô thị.

- Anh biết không, dưới lớp vỏ bọc sầm uất này, Hải Phòng cũng có những góc rất riêng, rất đỗi dịu dàng - Minh Thy nói, chỉ tay về phía một cây hoa sữa cổ thụ đang trổ bông, hương thơm thoang thoảng trong không khí.

Duy Anh nhìn cô, thấy ở cô không chỉ sự năng động, phóng khoáng mà còn là một tâm hồn tinh tế, biết trân trọng vẻ đẹp tiềm ẩn.

Đến lượt Duy Anh dẫn Minh Thy về Hải Dương. Làng gốm Chu Đậu, những xưởng gốm hiện ra bình yên trong nắng sớm. Những mái ngói rêu phong, những lò nung nghi ngút khói, mang theo mùi đất và lửa đặc trưng. Minh Thy như bị mê hoặc. Cô say sưa trải nghiệm nặn đất sét, đôi tay lấm lem nhưng đôi mắt lấp lánh niềm vui. Duy Anh kiên nhẫn kể về quy trình tạo tác kỳ công, về câu chuyện người thợ gốm gửi cả tâm hồn vào từng sản phẩm. Cô nhận ra sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và bình dị của người Hải Dương, cảm nhận được sự ấm áp, chân thành từ gia đình Duy Anh khi được mời ở lại dùng bữa cơm giản dị với canh cua đồng, cà pháo muối.

- Vùng đất Hải Dương cũ mà giờ đây chúng ta gọi là Tây Hải Phòng không chỉ có bánh đậu xanh và vải thiều đâu Thy ạ. Nơi đây còn có trầm tích của ngàn năm văn hiến, những giá trị cần được gìn giữ và lan tỏa - Duy Anh mỉm cười, ánh mắt anh giờ đây đầy tự hào nhưng cũng chan chứa thấu hiểu.

Tình yêu nhen nhóm giữa họ, nhẹ nhàng như gió đồng nội mơn man cánh lúa, nhưng cũng mãnh liệt như sóng biển vỗ vào ghềnh đá. Họ không còn tranh luận về "cái tôi" của mỗi vùng đất, mà học cách lắng nghe, bổ sung cho nhau, như hai mảnh ghép hoàn hảo đang dần tìm thấy vị trí của mình trong một bức tranh lớn hơn, đẹp đẽ hơn.

*

Biến cố ập đến không báo trước, Dự án "Dòng chảy Di sản", đứa con tinh thần mà Duy Anh và Minh Thy đã dồn bao tâm huyết, bỗng đứng trước nguy cơ đổ vỡ. Một nhà đầu tư lớn, người vốn chỉ muốn tập trung khai thác du lịch biển ồn ào của Hải Phòng, đã thẳng thừng từ chối hợp tác. Lý do họ đưa ra như một nhát dao cứa vào lòng Duy Anh: "Các tour di sản Hải Dương không đủ hấp dẫn".

Duy Anh và Minh Thy đã cùng đến gặp vị giám đốc khó tính trong căn phòng làm việc sang trọng, nhìn ra cảng biển mờ mịt dưới lớp mưa. Nhưng tất cả những phân tích, những lập luận sắc bén của họ đều chỉ nhận lại cái lắc đầu lạnh lùng.

3. Mưa như trút nước khi Duy Anh và Minh Thy rời khỏi tòa nhà cao tầng. Từng giọt, từng giọt quất vào mặt, vào áo, lạnh buốt. Hai người lặng lẽ bước ra xe, không ai nói một lời nào. Chiếc xe lăn bánh dọc theo con đường ven sông Kinh Thầy, đoạn giao thoa giữa hai vùng đất. Gió rít gào, quất mạnh vào mặt kính xe, như muốn xé toạc màn đêm. Tiếng sấm rền vang, ánh chớp xé toạc bầu trời đen kịt.

Bất chợt, một tiếng "rắc" khô khốc vang lên. Cả chiếc xe rung lắc mạnh. Trước mắt họ, một cây cổ thụ ven đường đã bao năm đứng vững chãi, giờ bật gốc, đổ sập chắn ngang lối đi. Điện vụt tắt trên cả đoạn đường... Bóng tối đặc quánh bao trùm, chỉ có ánh chớp thi thoảng lóe lên rồi vụt tắt, để lại sự tĩnh mịch đến ám ảnh. Trong màn đêm đen đặc và tiếng mưa gào thét, mọi lo lắng, sợ hãi dâng lên, bủa vây lấy họ.

- Chúng ta bị mắc kẹt rồi - Duy Anh nói, giọng khàn đặc, lẫn trong tiếng gió. Anh cố gắng khởi động lại xe, nhưng vô vọng.

Trong khoảnh khắc tĩnh lặng hiếm hoi giữa tiếng gió rít, Minh Thy thì thầm, giọng cô run run, hòa lẫn vào tiếng mưa lạnh lẽo:

- Có lẽ… chúng ta nên từ bỏ, anh ạ - nước mắt cô chảy dài, hòa lẫn vào những giọt mưa trên má.

Duy Anh im lặng, trái tim anh thắt lại. Anh quay sang, tìm kiếm khuôn mặt Minh Thy thấp thoáng trong ánh chớp, thấy rõ sự yếu đuối hiếm hoi của cô. Một nỗi sợ hãi bất ngờ và kinh hoàng ập đến, mạnh hơn cả tiếng gió bão: nỗi sợ mất cô, mất đi người đã giúp anh nhìn thấy một Hải Phòng rất khác, một Hải Phòng đầy tình yêu và chiều sâu. Nỗi sợ mất đi người đã khiến anh yêu hơn chính bản thân mình, yêu hơn cả quê hương mình qua đôi mắt cô.

Bỗng, một câu nói của ông nội vọng về trong tâm trí anh, câu nói anh đã từng nghe rất nhiều khi còn nhỏ, khi ông ngồi đẽo từng thớ gỗ làm đình: "Dòng sông dù có chảy qua bao nhiêu vùng đất, thì vẫn là một dòng sông, con ạ. Điều quan trọng là nó mang theo phù sa bồi đắp cho những miền đất nó đi qua".

Anh đưa tay ôm lấy Minh Thy thật chặt. Hơi ấm từ anh truyền sang cô, xua đi cái lạnh lẽo của cơn mưa.

- Đừng nói vậy, Thy. Nghe này - anh thì thầm bên tai cô, giọng nói kiên định hơn bao giờ hết - Chúng ta là dòng sông. Chúng ta sẽ cùng nhau chảy. Không phải là từ bỏ, mà là tìm một con đường khác. Giống như hai dòng chảy của Hải Dương và Hải Phòng vậy, chúng ta sẽ hòa vào nhau, tạo nên một dòng chảy lớn hơn, mạnh mẽ hơn.

Trong bóng tối đặc quánh, tiếng mưa vẫn gào thét, nhưng giọng Duy Anh trở nên ấm áp lạ kỳ. Anh bắt đầu kể cho Minh Thy nghe về truyền thuyết một ngôi miếu cổ ven sông Kinh Thầy, nơi xưa kia là điểm giao thương sầm uất, là nơi những người con của Hải Dương và Hải Phòng gặp gỡ, trao đổi hàng hóa, trao đổi văn hóa. Ngôi miếu ấy, giờ chỉ còn là phế tích, nhưng nó là biểu tượng cho sự kết nối bền chặt từ ngàn xưa, một minh chứng cho thấy sự giao hòa không phải là điều mới mẻ.

Minh Thy lắng nghe, cảm nhận hơi ấm từ vòng tay Duy Anh. Sự bình yên dần lan tỏa trong lòng cô. Họ không chỉ mắc kẹt giữa cơn bão thiên nhiên, mà còn mắc kẹt giữa những ranh giới, định kiến của con người. Nhưng chính lúc này, giữa khoảnh khắc khắc nghiệt nhất, những ranh giới ấy dường như tan biến, chỉ còn lại sự thấu hiểu và tình yêu thương.

4. Bình minh hé rạng sau đêm bão kinh hoàng. Những tia nắng đầu tiên mỏng mảnh xuyên qua màn mây, chiếu rọi xuống dòng sông Kinh Thầy đang cuộn mình lấp lánh như dát vàng. Hai người ngồi tựa vào nhau bên bờ sông, quần áo lấm lem bùn đất, đôi mắt vẫn còn đỏ hoe vì thiếu ngủ và những giọt nước mắt đêm qua. Chính trong khoảnh khắc cận kề hiểm nguy ấy, một ý tưởng mới, táo bạo và rực rỡ hơn bao giờ hết, bỗng bừng sáng trong tâm trí họ.

- Chúng ta sẽ không cần họ, Thy à -Duy Anh thì thầm, giọng anh đã lấy lại được sự vững vàng - Chúng ta sẽ tự tạo ra "Dòng chảy Di sản" của riêng mình.

Minh Thy ngước nhìn anh, ánh mắt đầy ngưỡng mộ.

- Bằng cách nào?

- Bằng cách kết hợp những gì tinh túy nhất của cả hai nơi. Từng mảnh gốm Chu Đậu mang dấu ấn Hải Dương, sẽ được vẽ thêm những họa tiết đặc trưng của kiến trúc cảng biển Hải Phòng. Những sản phẩm thủ công mang hồn cốt của đất và biển. Những tour du lịch sẽ không chỉ kể chuyện, mà còn đưa du khách trải nghiệm, tự tay làm ra những vật phẩm mang dấu ấn sáp nhập. Chúng ta sẽ bắt đầu từ những dự án nhỏ, từ chính cộng đồng.

Minh Thy nắm chặt tay anh, nụ cười rạng rỡ như nắng sớm.

- Đúng vậy! Chúng ta không cần nhà đầu tư lớn, chúng ta có niềm tin và tình yêu này!

*

Vài tháng sau, dưới ánh nắng thu vàng ruộm, rắc mật ong lên từng tán lá, một khung cảnh nên thơ trải ra trước mắt. Duy Anh và Minh Thy đứng trước một ngôi đình cổ kính ven sông Kinh Thầy, nơi dòng nước uốn lượn ôm trọn cả đất trời Hải Dương lẫn Hải Phòng. Hôm nay là ngày trọng đại nhất đời họ: Đám cưới.

Minh Thy lộng lẫy trong tà áo dài truyền thống màu trắng ngà, điểm xuyết những họa tiết hoa phượng đỏ rực thêu tay tinh xảo ở vạt áo và cổ tay, như một lời khẳng định về bản sắc Hải Phòng luôn song hành cùng vẻ đẹp dịu dàng. Duy Anh trang nghiêm trong bộ áo the xanh lam truyền thống, trên ngực áo cài duy nhất một bông hoa sen trắng muốt tinh khôi, biểu tượng của sự thanh khiết, bền bỉ và chiều sâu văn hóa của đất Hải Dương.

Khách mời đến từ khắp nơi, đông vui và ấm cúng như một đại gia đình. Đó là những người thợ gốm Chu Đậu với bàn tay chai sần nhưng ánh mắt hiền hậu, là những người lái đò trên sông Cấm với nụ cười phóng khoáng, những bạn bè, đồng nghiệp đã từng chứng kiến những cuộc tranh luận nảy lửa và giờ đây là tình yêu đơm hoa kết trái. Tiếng cười nói rộn ràng, rộn vang cả một khúc sông.

Trong nghi thức trao quà cưới, cha Duy Anh, với đôi mắt rưng rưng xúc động, trịnh trọng trao cho mẹ Minh Thy một hộp bánh đậu xanh mới ra lò, thơm lừng. Mẹ Minh Thy đáp lại bằng cả tấm lòng, tặng cha Duy Anh một bức tranh thêu tinh xảo hình cảng biển Hải Phòng lúc bình minh, với những con tàu xa xa ẩn hiện trong sương sớm. Những nụ cười hạnh phúc nở trên môi các bậc sinh thành, những giọt nước mắt lăn dài vì niềm vui vỡ òa, hòa chung niềm tự hào về con cái và về hai vùng đất đang hòa quyện.

Đến phần cuối buổi lễ, Minh Thy reo lên, giọng cô trong trẻo như tiếng chuông gió:

- Nào, chúng ta cùng nhau thả đèn hoa đăng nhé!

Trên tay Duy Anh và Minh Thy là hai chiếc đèn hoa đăng được kết từ những vật liệu mang đậm dấu ấn quê hương: một chiếc được trang trí bằng những cánh lá sen xanh mướt từ đầm sen ở Hải Dương, chiếc kia rực rỡ với những cánh hoa phượng đỏ thắm của Hải Phòng. Trên mỗi chiếc đèn, họ ghi chung một lời ước nguyện, giản dị nhưng thiêng liêng: "Hải Dương - Hải Phòng: Mãi mãi giao hòa, cùng phát triển".

Họ cùng nhau bước đến bờ sông Kinh Thầy, nơi dòng nước hiền hòa chảy xuôi. Dưới ánh mắt dõi theo của tất cả khách mời, họ nhẹ nhàng thả hai chiếc đèn xuống dòng nước. Chiếc đèn hoa đăng chầm chậm trôi đi, lung linh như những vì sao nhỏ trên mặt nước. Không ai bảo ai, tất cả đều nín thở dõi theo.

Và rồi, điều bất ngờ đã xảy ra. Một làn gió nhẹ thoảng qua, như một bàn tay vô hình của tạo hóa. Hai chiếc đèn, tưởng chừng sẽ trôi tách rời theo dòng nước, lại từ từ xích lại gần nhau, rồi chạm vào nhau, ghép đôi một cách kỳ diệu, cùng nhau xuôi dòng. Ánh sáng của hai ngọn nến hòa quyện vào nhau, tạo thành một vầng sáng lớn hơn, lung linh hơn trên nền bóng đêm đang dần buông...

LƯƠNG ĐÌNH KHOA