Cảm thức về thời gian

Ôi thời gian! Hết ngày lại đêm. Xuân sang, hạ đến, thu về, đông lại, rồi lại xuân sang... Những danh từ ấy là những điểm mốc để ta tính đo lường về thời gian chứ bản thân thời gian là mặc nhiên. Thời gian đứng yên hay trôi đi là do cảm thức mà ra.

Câu chuyện "Người đàn bà và trốc lò sưởi" minh họa cho thuyết tương đối của nhà bác học Anbert Einstein là câu chuyện rất hay để cảm thức về thời gian.

Thời gian như dòng sông trôi mà cũng là bóng câu vút qua cửa sổ. Đời người như "cửa sổ bóng câu", ôi ngắn quá! Vậy mà chỉ một quãng, chỉ một quãng thôi trong dòng đời ấy phải chịu ngục tù thì thời gian lại dài, rất dài. Ai đã từng đọc kinh Phật và hiểu từ sát-na. Sát-na chỉ khoảng thời gian cực ngắn, ngắn đến độ điểm khởi đầu của sự bùng nổ ý thức chỉ là sự so sánh gượng ép. Ấy vậy mà nghiệp lực tạo vòng luân hồi do ý niệm thiện ác phát sinh trong tâm thức chỉ một sát-na.

Thời gian là một thực thể vượt tầm kiểm soát của con người, con người chỉ ý thức về nó. Thời gian thật đáng sợ với sự phiền muộn: "Sầu đong càng lắc càng đầy/ Ba thu dồn lại một ngày dài ghê". Nhưng khi nghe tiếng khóc "oa oa" của đứa con vừa chào đời thì thời gian thật ý nghĩa với hạnh phúc dâng trào của cha mẹ.

Lại hết một năm rồi!

Vâng. Lại hết một năm rồi. Một năm đã đi qua làm cho ta thay đổi. Nhưng do ta soi gương hằng ngày nên chẳng nhận ra. Bất chợt một hôm nào đó ta gặp lại người bạn thời niên thiếu. Ta và bạn cùng nhìn nhau, ngờ ngợ. Rồi khi nhận được ra nhau, ta bật thốt: "Sao mày khác quá! Cái thằng còm nhom ngày xưa giờ thành thằng bụng phệ". Tưởng bạn sẽ vui không ngờ bạn lắc đầu: "Mập thì có mập nhưng mệt lắm. Bị tiểu đường. May phát hiện sớm. Mày còn nhớ khi xưa bọn mình mì tôm trừ bữa, học bài khuya bụng réo sôi òng ọc. Vậy mà bây giờ dư giả lại kiêng đủ thứ. Chán thật!".

Nghe bạn nói ta ngẫm lại mình. Ta không may mắn được giàu sang như bạn, nhưng bù lại ta có sức khỏe tốt, vừa rồi đi khám tổng quát không phát hiện gì. Ấy vậy nhưng ta với bạn chưa chắc ai sống thọ hơn ai. Mà thọ hay không thọ có ý nghĩa gì khi chất lượng cuộc sống là khổ đau hay hạnh phúc?

Thời gian là vô hạn mà đời người là hữu hạn. Đem cái hữu hạn đối lại với cái vô hạn để tìm ra nghĩa sống. Đừng nghĩ một giây là ngắn ngủi, mà một năm là dài. Hãy sống làm sao cho từng một sát-na vẫn có ý nghĩa với mình. Giá trị của một khoảnh khắc nào đó đôi khi được đo bằng cả đời người. Hãy dành một ít thời gian trong cái vốn hữu hạn của mình để thăm hỏi người thân, để biểu lộ sự quan tâm đến người khác. Đừng vì tham công tiếc việc hay vì cái tôi quá lớn mà để một lần chưa kịp hẹn, rồi ân hận khi ai đó đã ra đi.

Dù cho tháng năm xanh ai đốt, tàn tro bay trắng đầu thì cũng là quy luật. Hãy cứ để mặc thời gian trôi, ta chỉ níu giữ ươm mầm ý nghĩa cuộc sống trong thời gian ấy. Vì ý nghĩa cuộc sống không được đo bằng thời gian, nó chỉ ý nghĩa trong khoảnh khắc ta từ bỏ nó.

TRẦN XUÂN THỤY