Khoa học và công nghệ phải đi vào cuộc sống, giải những bài toán lớn của quốc gia

Chương trình do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì tổ chức với chủ đề: “Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Đột phá đưa đất nước bước vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng”. Sự kiện đồng thời được thực hiện cầu truyền hình tại trụ sở 63 Sở Khoa học và Công nghệ trên toàn quốc.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng tới dự.

Cách đây 62 năm, ngày 18/5/1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gặp mặt giới trí thức, nhà khoa học tại Đại hội lần thứ nhất Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Tại đây, Người đã căn dặn: “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho Chủ nghĩa xã hội thắng lợi”.

Lời dạy của Người không chỉ soi sáng một thời kỳ lịch sử, mà đã trở thành tuyên ngôn sứ mệnh của khoa học, công nghệ Việt Nam suốt hơn 6 thập kỷ.

Đến năm 2013, Việt Nam đã chọn ngày này để kỷ niệm, tôn vinh những người làm khoa học.

Bộ Khoa học và Công nghệ: 5 ngón tay trên một bàn tay

Phát biểu khai mạc ngày hội, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng khoa học không chỉ nằm trong phòng thí nghiệm, trên trang sách, mà phải đi vào cuộc sống, giải những bài toán lớn của quốc gia, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. "Hôm nay, chúng ta có mặt tại đây để kỷ niệm, tôn vinh, đặc biệt là cùng nhau khẳng định quyết tâm kiến tạo một tương lai mới cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của đất nước", Bộ trưởng nói.

Nhìn lại chặng đường đã qua, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng mỗi cán bộ ngành khoa học và công nghệ đều hết sức tự hào và tri ân sâu sắc công lao, trí tuệ và sự cống hiến thầm lặng của các thế hệ cha anh đi trước đã đặt nền móng vững chắc cho những thành tựu hôm nay - những thành tựu đã góp phần làm nên diện mạo Việt Nam tươi sáng hơn, mạnh mẽ hơn.

Một lần nữa nêu lại 10 điểm đổi mới mạnh mẽ, mang tính cách mạng của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ: "Khoa học, công nghệ là nền của một quốc gia. Khoa học, công nghệ mà hưng thịnh thì quốc gia mới hưng thịnh. Khoa học, công nghệ mà mạnh thì quốc gia mới mạnh. Một quốc gia muốn trở thành cường quốc thì phải là cường quốc khoa học, công nghệ. Một quốc gia muốn trở thành nước phát triển thì phải là một quốc gia có khoa học, công nghệ phát triển".

"Bộ Khoa học và Công nghệ bây giờ là 5 ngón tay trên một bàn tay: Khoa học, công nghệ; Sở hữu trí tuệ; Đổi mới sáng tạo; Tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng; Chuyển đổi số", Bộ trưởng Hùng nói.

Ông diễn giải: "Khoa học, công nghệ là cái máy sản xuất ra tri thức; Sở hữu trí tuệ là biến cái tri thức đó thành tài sản để giao dịch được, tạo thành trị trường tài sản trí tuệ, giúp cho tri thức ra khỏi phòng thí nghiệm và đi xa được; Đổi mới sáng tạo là mang cái trí ấy sáng tạo ra sản phẩm, của cải cho xã hội; Tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng là sự bảo đảm hình hài, chất lượng cho sản phẩm hàng loạt; Chuyển đổi số là môi trường mới, mảnh đất mới, công cụ mới cho sự phát triển. 5 ngón tay này là một chỉnh thể toàn diện cho khoa học, công nghệ phát triển".

Đặc biệt, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay: "Những nhà khoa học, công nghệ có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước, của nhân loại phải được tôn vinh muôn đời. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ đề xuất Chính phủ xây dựng một công viên với các tượng đài của các nhà khoa học, công nghệ có thành tựu nghiên cứu, có đóng góp xuất sắc cho đất nước và thế giới. Giống như các quốc gia có nghĩa trang danh nhân, nghĩa trang nhà khoa học nổi tiếng".

Nghị quyết 57 là động lực lớn cho các nhà khoa học tiếp tục khám phá, tìm tòi những bí mật của trời đất

Phát biểu tại chương trình, bà Nguyễn Thị Mai Hương, Giám đốc vận hành Công ty CP Công nghệ Hachi Việt Nam bày tỏ: "Chúng ta đang bước vào một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ của ngành nông nghiệp Việt Nam. Nghị quyết 57-NQ/TW không chỉ là kim chỉ nam cho phát triển nông nghiệp sinh thái, nông dân văn minh, mà còn là lời hiệu triệu cho tất cả chúng ta cùng hành động - đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu, già hóa lao động nông thôn và áp lực cạnh tranh toàn cầu. Trong hành trình đó, chúng tôi đồng hành cùng người nông dân. Họ cần được tiếp cận với công nghệ, với thị trường, với tri thức - và đặc biệt là với những mô hình nông nghiệp thông minh, chi phí phù hợp".

Được biết, Hachi là một startup công nghệ nông nghiệp được ươm tạo từ Dự án Trung tâm Đổi mới sáng tạo ứng phó với Biến đổi khí hậu (VCIC), thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ. Đến nay, đơn vị đã triển khai hơn 250 mô hình nhà kính thông minh, đồng hành cùng 16 hộ dân tại Sơn La - trong đó có nhiều hộ là phụ nữ làm chủ kinh tế gia đình và đồng bào dân tộc thiểu số - xây dựng 2,2 ha nhà kính thông minh dưới sự tài trợ của FAO, mở ra mô hình chuyển đổi nông nghiệp mới cho vùng trung du miền núi phía Bắc.

"Chúng tôi tin rằng việc tiếp cận công nghệ không chỉ là đặc quyền của những người có điều kiện - mà phải là cơ hội dành cho tất cả, đặc biệt là những nhóm yếu thế. Hachi cam kết xây dựng các mô hình nông nghiệp thông minh hướng đến tính bao trùm, tạo điều kiện cho phụ nữ, thanh niên và đồng bào dân tộc thiểu số chủ động làm chủ tri thức, công nghệ và sinh kế bền vững", bà Nguyễn Thị Mai Hương nói.

Chia sẻ tại Ngày hội, Phó giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Ngà, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu bày tỏ: "Nghị quyết 57 đã khẳng định vai trò then chốt của nhà khoa học trong tiến trình phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia. Đây là động lực lớn cho các nhà khoa học tiếp tục khám phá, tìm tòi những bí mật của trời đất, như chính nhận định của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: "nghiên cứu khoa học là lấy bí mật của trời, là hoạt động tìm ra, khám phá, còn phát triển công nghệ mới là không gian sáng tạo của con người".

"Nhận định này đặc biệt quan trọng với lĩnh vực khoa học của tôi là khoa học trái đất, khi chúng ta chứng kiến biến đổi khí hậu đang thực sự diễn ra với những kỷ lục về nhiệt độ liên tục bị phá vỡ", nữ nhà khoa học này nói.

Đại sứ Iain Frew: Rất ấn tượng với sự đổi mới chính sách khoa học, công nghệ của Việt Nam

Đại diện cho các Đại sứ, cơ quan ngoại giao, ông Iain Frew, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Vương quốc Anh tại Việt Nam nhận định: "Đây là một thời điểm thú vị cho khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trên toàn thế giới. Chưa bao giờ trong lịch sử, chúng ta thấy vai trò của khoa học, công nghệ trong việc thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng năng suất và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Chưa bao giờ trong lịch sử, chúng ta thấy khoa học, công nghệ thâm nhập vào cuộc sống con người như bây giờ".

"Hai phần ba dân số thế giới được kết nối với internet. Tỷ lệ này ở Việt Nam là 80%. Trí tuệ nhân tạo đã trở thành một thuật ngữ quen thuộc. Việt Nam có các công ty lớn sẵn sàng đầu tư và cạnh tranh trên thị trường AI toàn cầu", ông Iain Frew nói.

Đặc biệt, Đại sứ Iain Frew cho biết ông rất ấn tượng trước sự đổi mới chính sách nhanh chóng gần đây của Đảng Cộng sản và Chính phủ Việt Nam. "Nghị quyết 57 là một cột mốc trong tư duy của Việt Nam để nhận ra vai trò quan trọng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong thời đại mới. Nó cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc giải quyết các rào cản về thể chế, đầu tư vào nhân tài và cơ sở hạ tầng để nắm bắt cơ hội", đại sứ nói.

Đại sứ cho biết thêm, hợp tác nghiên cứu và đổi mới sáng tạo giữa Vương quốc Anh và Việt Nam đã kéo dài hơn 10 năm, tập trung vào phát triển bền vững với 80 dự án nghiên cứu chung trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm, nông nghiệp, khả năng phục hồi môi trường, công nghệ chuyển đổi và quản trị nghiên cứu.

"Gần đây chúng tôi đã công bố 6 dự án hợp tác lớn về kháng thuốc kháng sinh và các bệnh nhiệt đới bị lãng quên, 3 dự án lớn về nuôi trồng thủy sản bền vững và một số dự án về AI, chất bán dẫn và năng lượng tái tạo. Rất vui mừng khi những dự án này quy tụ các trường đại học hàng đầu từ hai quốc gia như Đại học Oxford, King's College London, Imperial College London, Đại học Stirling, Đại học Y Hà Nội, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Đại học Cần Thơ..., cho thấy chất lượng công việc chung của chúng tôi", ông Iain Frew bày tỏ.

Nhiều sản phẩm và sáng kiến được tôn vinh tại Ngày hội Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Trong khuôn khổ chương trình là triển lãm thành tựu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với nhiều doanh nghiệp tham gia ở 6 khối gian hàng.

Tại sự kiện, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng sẽ chính thức công bố Chương trình hành động và sứ mệnh mới của Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ quốc gia (NAFOSTED) - một thiết chế tài trợ khoa học được tái cấu trúc nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thủ tục hành chính và tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ.

Đặc biệt, 10 đơn vị tiêu biểu đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp và nhà sáng chế sẽ cùng nhau ký cam kết triển khai các công trình nghiên cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ trọng điểm, hướng đến các lĩnh vực ưu tiên như: Nghiên cứu sản xuất thuốc điều trị ung thư theo cơ chế di truyền; Phát triển chip AI ứng dụng cho thiết bị thông minh tại biên (Edge-AI); Thiết kế máy móc phục vụ nông nghiệp tuần hoàn; Làm chủ công nghệ y tế tiên tiến như nút mạch não và hỗ trợ tim; Sản xuất phần mềm trí tuệ nhân tạo ngôn ngữ tiếng Việt “Make in Vietnam”.

Đây là lần đầu tiên một lễ công bố cam kết khoa học quy mô quốc gia được tổ chức đồng thời giữa các nhà khoa học, nhà sáng chế và doanh nghiệp cho thấy tính thực chất và định hướng ứng dụng mạnh mẽ của ngành khoa học, công nghệ trong giai đoạn phát triển mới.

Đồng thời, trong khuôn khổ chương trình năm nay còn vinh danh các sáng kiến tiêu biểu từ Cuộc thi “Sáng kiến Khoa học 2025” do Báo VnExpress phối hợp tổ chức, với tổng giá trị giải thưởng gần 1 tỷ đồng.