Cú hích từ cơ chế, chính sách đặc thù để Hải Phòng bứt phá

Mang tinh thần “dám nghĩ, dám làm”

Tháng 6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV thống nhất thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng. Nghị quyết gồm 12 điều, với 6 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù.

Việc ban hành nghị quyết là yêu cầu cấp thiết không chỉ cho riêng Hải Phòng, mà còn tạo động lực lan tỏa, thúc đẩy tăng trưởng hai con số cho vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2026–2030. Nghị quyết được xây dựng trên cơ sở quán triệt sâu sắc các định hướng lớn từ 4 nghị quyết đột phá - “bộ tứ trụ cột” của Bộ Chính trị. Bộ Tài chính, cơ quan được Chính phủ giao chủ trì xây dựng dự thảo Nghị quyết đã phối hợp chặt chẽ với thành phố Hải Phòng và tỉnh Hải Dương để đánh giá thực trạng, tiềm năng phát triển, từ đó đề xuất cơ chế chính sách phù hợp với mô hình tổ chức đơn vị hành chính mới sau khi hợp nhất.

Nghị quyết số 226/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Nghị quyết quy định nhiều cơ chế, chính sách đặc thù phát triển 5 nhóm chính sách chung gồm quản lý đầu tư; tài chính, ngân sách nhà nước; quy hoạch, đô thị và tài nguyên, môi trường; khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; chính sách về chế độ cán bộ công chức, viên chức, chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, nhà quản lý, người lao động có trình độ cao.

Trong đó nhiều chính sách mang tính vượt trội như phân cấp, phân quyền cho UBND thành phố trong chấp thuận, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án xây dựng bến cảng, khu bến cảng. Thí điểm cơ chế tài chính thực hiện biện pháp giảm phát thải khí nhà kính theo các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon. Cho phép thu hồi đất để phát triển trung tâm logistics, dịch vụ hậu cần và một số dự án phục vụ lợi ích công cộng, phù hợp với thực tiễn của địa phương…

Với nhóm chính sách về khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo cũng có nhiều cơ chế đột phá như thí điểm ưu đãi thuế đối với hoạt động khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ phát triển lĩnh vực vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Nghị quyết cho phép UBND thành phố quyết định việc thử nghiệm có kiểm soát các giải pháp công nghệ mới; thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm để đầu tư vốn vào các doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp khoa học và công nghệ, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…

Điểm đáng chú ý, quan trọng trong Nghị quyết 226 là việc Quốc hội đồng ý thành lập Khu thương mại tự do Hải Phòng với loạt chính sách đặc thù. Các chính sách đặc thù tiếp cận theo thông lệ quốc tế: áp dụng chế độ đầu tư đặc biệt với dự án ưu tiên, giao đất không qua đấu giá, cho phép sử dụng ngoại tệ, được chuyển khẩu hàng hóa và thực hiện thủ tục hải quan theo mô hình “Một khai báo – Một kiểm tra – Một phê duyệt”. Mô hình này sẽ được triển khai thí điểm, kiểm tra chặt chẽ, làm cơ sở nhân rộng toàn quốc trong tương lai.

Cú hích mở rộng không gian, dư địa phát triển

Với vị trí chiến lược quan trọng, Trung ương luôn dành sự quan tâm đặc biệt để Hải Phòng phát triển vì cả vùng và cả nước. Với Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 35 của Quốc hội, trong 5 năm qua, thành phố tiếp tục đầu tư trọng tâm, trọng điểm vào các lĩnh vực then chốt như phát triển công nghiệp công nghệ cao, cảng biển logistics, du lịch thương mại, tập trung nâng cao quy hoạch, đầu tư cho giao thông, cơ sở hạ tầng, đô thị thông minh, thu hút đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cải thiện đời sống cho nhân dân…

Cùng với niềm vui sau hợp nhất, Hải Phòng mở rộng diện tích tự nhiên, quy mô dân số, quy mô kinh tế tăng đáng kể thì Nghị quyết 226 thay thế Nghị quyết 35 của Quốc hội là cơ sở, nền tảng để thành phố nắm bắt cơ hội, tận dụng tối đa lợi thế để bứt phá.

Tại hội thảo khoa học “Xây dựng mô hình chủ nghĩa xã hội gắn với con người xã hội chủ nghĩa tại Hải Phòng” diễn ra cuối tháng 5/2025 do Thành ủy Hải Phòng phối hợp Tạp chí Cộng sản tổ chức, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lê Minh Thông, nguyên trợ lý Chủ tịch Quốc hội cho rằng: Trong điều kiện hiện nay, Hải Phòng là một trong số ít địa phương hội đủ được 3 yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa cho phát triển. Hải Phòng có vị trí chiến lược cảng biển, cửa ngõ miền Bắc, là thành phố mở và có thể tiếp cận với thế giới rất nhanh. Hải Phòng tăng trưởng mạnh mẽ, liên tục trong những năm qua, không gian phát triển rộng mở. Bây giờ, sau hợp nhất 2 mảnh đất, 2 nền văn hóa vốn là điển hình của văn hóa Bắc Bộ, càng tạo ra tiềm năng mới, cơ hội phát triển hơn cho Hải Phòng mới.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhận định sau hợp nhất, Hải Phòng sẽ là một trong những cái nôi phát triển kinh tế và chắc chắn sẽ là thành phố dẫn đầu trong tăng trưởng của cả nước. Với vai trò, vị thế mới sau hợp nhất, Hải Phòng cần cơ chế đặc thù đủ mạnh để khơi thông điểm nghẽn, phát triển bứt phá.

Hải Phòng mới được định vị là địa phương lớn của cả nước, phát triển hướng biển, khẳng định vị thế của xứ Đông xưa. Và Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Hải Phòng sẽ tạo cú hích để thành phố phát triển, thu hút đầu tư trong và ngoài nước, đẩy mạnh hội nhập kinh tế trong nhiều lĩnh vực kinh tế mũi nhọn, hiện thực các mục tiêu Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị.